0,00 zł
Wosk pszczeli – pozyskiwanie i zastosowanie w kosmetyce
Tworząc domowe mydła lub pomadki do ust pragniemy, by były one jak najbardziej naturalne – prosty skład, minimum składników pozyskanych w zgodzie z naturą. Nie znajdziemy więc do nich lepszej bazy niż… wosk pszczeli. To wosk o znakomitych właściwościach i niezliczonych zastosowaniach. Użyty w kosmetykach tworzy barierę ochronną, ma działanie bakteriobójcze. Odkryto to już tysiące lat temu, a teraz sobie o tym przypomnieliśmy – gdyż coraz większą popularność zyskują składniki o jak najmniejszym stopniu przetworzenia. W tym artykule opowiem i pokażę jak powstaje wosk pszczeli, do czego potrzebny jest pszczołom i jak pozyskujemy go w naszej pasiece.
Produkcja wosku, czyli patent zastrzeżony przez pszczoły od tysięcy lat
Początkowo ludzie byli przekonani, że wosk, podobnie jak nektar, pyłek kwiatowy i propolis, pszczoły przynoszą do ula z zewnętrz. Dzięki wnikliwym obserwacjom odkryto jednak, że pszczele robotnice posiadają na swoich brzuchach 4 pary specjalnych gruczołów, dzięki którym same produkują wosk. Poza tym gruczoły te pracują wyłącznie przez kilka dni – tylko u młodych pszczół w wieku 12-18 dni – potem zanikają. Proces ten, nadal niemożliwy do odtworzenia przez człowieka, jest dla nich niezwykle energochłonny. Podczas tzw. wypacania płynny wosk zastyga na gładkim oskórku pszczoły – lusterku i tworzy maleńką łuseczkę. Takie łuseczki pszczoły dokładnie przeżuwają, by stały się bardziej miękkie i formują z nich kulki, z których jak z plasteliny lepią cały swój pszczeli dom.
Czy wiesz, że…?
Żeby wyprodukować 1 kg wosku, pszczoły muszą zjeść aż 7 kg miodu!
Budulec pszczelego świata
Wosk pszczeli jest podstawowym materiałem budowlanym w ulu. To z niego pszczoły tworzą swoje plastry. Złożone są one z tysięcy idealnych sześciokątnych komórek, które stanowią dla pszczół i inkubator (do środka pszczela królowa składa jajeczka) i spiżarnię na miód i pyłek.
Pszczelarz – inspektor nadzoru budowlanego
Największe nasilenie produkcji wosku przypada w pszczelej rodzinie w okresie jej największego rozwoju, czyli około maja – czerwca. Wówczas pszczoły budują swoje plastry w każdym wolnym zakamarku ula, nawet poza miejscami przygotowanymi im przez pszczelarza. To tzw. dzika zabudowa – odpowiednik naszej samowoli budowlanej. Pszczelarz skrupulatnie usuwa takie świeże plastry, które trafiają potem do przetopienia. Wosk w pasiece pozyskuje się również z tzw. odsklepin po miodobraniu. Cienką warstewką świeżego wosku pszczoły zamykają bowiem komórki z dojrzałym miodem, tak jak my zakręcamy słoiki z wekami na zimę. Aby dostać się do pszczelej spiżarni pszczelarz musi odsklepić ten wosk przed wirowaniem plastrów pełnych miodu w miodarce. Topimy również starsze plastry, wymieniając co jakiś czas pszczołom ramki na nowe.
Czy wiesz, że…?
Szacuje się, że jedna pszczoła produkuje w całym swoim życiu zaledwie ok. 50 mg wosku.
Pozyskiwanie wosku
Metod otrzymywania wosku z plastrów pszczelich jest kilka – najczęściej pszczelarze stosują topiarki słoneczne, gazowe i elektryczne. W naszej małej amatorskiej pasiece wykorzystujemy topiarki słoneczne – to sposób tani i ekologiczny, korzystamy bowiem z darmowego ciepła wytwarzanego przez słońce.
Wytopiony w topiarce wosk należy kilkukrotnie sklarować – podgrzewać go z wodą (najlepiej deszczówką lub, jak u nas, ze studni głębinowej) i powoli studzić. Powstaje krążek wosku o średnicy naczynia, w którym był klarowany. Ewentualne zanieczyszczenia zbierają się na spodzie krążka – usuwa się je, kruszy wosk na mniejsze kawałki i powtarza proces klarowania. Z takiego wosku powstają świece, woski zapachowe oraz węza, czyli baza pszczelej ramki.
Wosk pszczeli w kosmetyce
Najczęściej wosk pszczeli stosuje się w produkcji mydeł, kremów, pomadek do ust:
- nadaje im odpowiednią twardość i konsystencję
- tworzy barierę ochronną dla skóry przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi
- działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybicznie, nie wywołując reakcji alergicznych
Pod względem chemicznym wosk jest tłuszczowcem, zawiera ponad 250 różnych związków chemicznych – głównie estry, węglowodory, wolne kwasy tłuszczowe i alkohole. Co ciekawe, wosk od różnych gatunków pszczół zawiera zawsze te same związki, tylko w różnych proporcjach.
Prosty przepis na balsam do ust z woskiem pszczelim
Do profesjonalnej produkcji kosmetyków używa się certyfikowanego wosku bielonego chemicznie. Natomiast dobrej jakości pszczeli wosk prosto od pszczelarza, od jego pszczół, pachnący słodko miodem i propolisem, będzie świetną bazą do stworzenia swoich własnych domowych kosmetyków.
Aby wykonać podstawowy domowy balsam do ust potrzebujesz jedynie wosk pszczeli oraz olej kokosowy. Po połączeniu tych dwóch składników w kąpieli wodnej otrzymasz tani, bardzo prosty i wydajny produkt, który skład jest Ci w 100% znany, zaś wykonanie go zajmie Ci dosłownie 2 minuty.
Co potrzebujesz?
- wosk pszczeli (3 łyżki)
- olej kokosowy (3 łyżki)
Więcej przepisów na balsamy do ust odnajdziesz we wpisie blogowym “Domowy balsam do ust – zrób go sama”.
Kilka słów na koniec…
Od dość dawna temat “Wosk pszczeli – pozyskiwanie i zastosowanie w kosmetyce” chodził mi po głowie. I bardzo się ucieszyłam kiedy Ania, właścicielka pasieki, zaproponowała mi wpis gościnny, w którym podzieli się swoją bogatą wiedzą o tym produkcie. Osobiście wosk pszczeli używam na codzień do robienia mydeł oraz do prostych domowych kosmetyków jak balsam do ust czy maść. A Ty? Używałaś kiedykolwiek wosk do domowych kosmetyków? Będzie mi niezmiernie miło jeśli podzielisz się swoim doświadczeniem w komentarzu pod wpisem.
Współautorką wpisu „Wosk pszczeli – pozyskiwanie i zastosowanie w kosmetyce” jest Ania, właścicielka Pasieki Galicji, w której wykorzystuje bogate w rośliny miodo i pyłkodajne tereny dawnej Twierdzy Kraków. Mimo, iż prowadząc wspólnie z mężem pasiekę bazują na metodach tradycyjnych, to wciąż się szkolą i uczą. Ponadto aktywnie działają w szeregach Zrzeszenia Pszczelarzy Krakowskich, by na bieżąco wymieniać cenne rady z doświadczonymi pszczelarzami.
Jeśli trafiłaś na ten wpis, to mogą Cię zainteresować również poniższe treści:
